Uit Spijkerhard oktober 2010) Gedreven volkshuisvester verlaat de arena: Jan van der Heide heeft zich dertig jaar met hart en ziel ingezet voor de volkshuisvesting in de stad. Op 1 november gaat hij met pensioen. ‘Dan ga ik een boek schrijven over mijn tijd bij Patrimonium'. Of dat ooit wordt uitgegeven weet hij niet.
Van der Heide trad in 1979 in dienst van Patrimonium als hoofd technische dienst. In 2000 werd hij benoemd tot directeur.
Stadsvernieuwing jaren '80
Zijn mooiste herinneringen bewaart hij aan die eerste periode. ‘Dat was de stadsvernieuwing in de jaren 80. Binnenstad-Zuid en de Oosterpoort. Een prachtige tijd was dat. Toen zat het allemaal nog niet zo dichtgetimmerd met regels. En trokken we samen op met de mensen van het Zuiderdiep (de dienst RO -red.) en de bewoners. De bewoners maakten zich sterk, de wethouder bemoeide zich ermee en op een bepaald moment liep het als een trein door de stad.' En hij kwam nog eens op plekken waar hij nog nooit was geweest. ‘Als onze voorvaderen gezien zouden hebben waar we in die jaren naar toe gingen, zouden ze zich in hun graf hebben omgedraaid. Want er zat natuurlijk heel veel prostitutie in Binnenstad-Zuid. We hebben hier van die echte pooiers in huis gehad, waarmee we dan moesten onderhandelen wanneer we met de bouwactiviteiten zouden starten. Dat kun je je nu niet meer voorstellen.'
Begin jaren 90 verbouwde Patrimonium pakhuis Albion aan de Noorderhaven tot een appartementencomplex. Ook daar kijkt hij met plezier op terug. ‘Dat was een locatie waar geen projectontwikkelaar brood in zag. Op een dag komt Ypke (Gietema, toenmalig wethouder RO -red.) hier en die zegt tegen ons: zien jullie dat misschien zitten? Dan moeten we hier even naar gaan kijken, zeg ik. 's Avonds ga ik naar een commissievergadering in het stadhuis en Ypke loopt naar de publieke tribune en vraagt: Jan, lukt het? Ik zeg: jawel hoor, dat lukt wel. En Ypke gaat weer op zijn stoel zitten en zegt: Patrimonium gaat Albion verbouwen. Zo ging dat in die tijd. Maar dat kan nu allemaal niet meer.'
Standpunt over wijkvernieuwing
Hij noemt de relatie tussen Patrimonium en de dienst Ruimtelijke Ordening destijds bijzonder goed. Maar de verhoudingen bekoelden in rap tempo toen Patrimonium eind jaren 90 weigerde mee te werken aan de wijkvernieuwing van Vinkhuizen. Met name de relatie met wethouder Smink kwam onder vuur te liggen. ‘Dat plan voor Vinkhuizen was verschrikkelijk ambitieus. En daarbij werd ook nog eens verondersteld dat Patrimonium zo gek zou zijn om duizend woningen te slopen. Daar hebben wij toen duidelijk stelling tegen genomen. Dat vonden de collega's niet leuk, maar dat viel voor mijn gevoel achteraf nog wel een beetje mee. Maar de wethouder was furieus. De discussies die ik met die man gevoerd heb, daar vlogen de spetters vanaf.' Van der Heide heeft daar nooit een minuut van wakker gelegen. ‘Want ik wist dat ik het gelijk aan mijn kant had. Van alle collega's in de stad hield ik de leegstandscijfers bij in mijn computer. Nou, de cijfers die zij presenteerden klopten niet. Zij hadden het over een leegstand van 5 à 6 procent, maar de leegstand is nooit meer dan 2 procent geweest. Die problematiek zou zich met name gaan voordoen in de portiek-etagewoningen. Want de zogenaamde deskundigen riepen toen al dat deze woningen het probleem zijn van de volkshuisvesting. Wij hebben nog nooit leegstand gehad in die woningen! Mensen mogen graag in een portiek-etagewoning wonen, want als je een beetje op kunt schieten met de andere bewoners in het portiek creëert dat al snel een vertrouwde omgeving. Je bent daarin niet zo anoniem en mensen vinden dat gewoon prettig.' ‘Wat natuurlijk wel in Vinkhuizen speelde was dat de wijk nogal eenzijdig van opbouw was en dat men iets aan de differentiatie moest doen. Men had het idee, dat wanneer je er koopwoningen aan toevoegde, dit de kwaliteit ten goede zou komen. Heb ik persoonlijk nooit in geloofd. Want mensen die in een koopwoning wonen hebben toch het gevoel dat ze wat meer zijn dan huurders. Dus die integratie gaat heel moeizaam.'
Als hij nu in Vinkhuizen komt vindt hij dat ‘de collega's wel mooie plannen hebben gerealiseerd'. Maar hij signaleert ook dat er een verhuisbeweging op gang is gebracht van Vinkhuizen naar Paddepoel en van Paddepoel naar Selwerd. ‘En dan vind ik dat de mensen in Selwerd uiteindelijk de rekening betalen voor de operatie in Vinkhuizen. De beste ingreep in Vinkhuizen was het nieuwe winkelcentrum, maar die andere dingen hebben ook negatieve bijeffecten. Althans, in mijn filosofie. Maar wie ben ik?'
Hij ontkent met klem dat door de terughoudende opstelling bij de wijkvernieuwing het bezit van Patrimonium verouderd is. ‘Echt niet. Ons bezit staat er gelikt bij. Wij hebben alles geïsoleerd en er zit overal dubbel glas in. Als ik kijk naar de energielabels is het grotendeels B,C en D. Het enige minpunt dat ik kan bedenken is de gehorigheid. Maar voor de rest is er weinig mis met onze woningen.'
Relatie met huurders
Ook met zijn huurders onderhoudt Van der Heide goede contacten. Als het even kan is hij aanwezig op de avonden die de huurdersverenigingen met hun achterban beleggen. ‘Mensen kunnen mij daar altijd vragen stellen, dat is een vast onderdeel van het programma. Maar ook als een huurder hier naar kantoor belt en hij heeft mij echt nodig, dan krijgt hij mij gewoon aan de telefoon en kan hij zijn verhaal doen. Want wil je de verstandhouding met je huurders goed houden, dan moet je er ook wat aan doen. Dus dat neem ik bloedserieus. We hebben een heel prettige relatie met elkaar.' Zo werd hij onlangs aangenaam verrast door de huurdersvereniging in Vinkhuizen. ‘Die mensen hebben voor mij, en dat heeft mij heel veel gedaan, een kunstwerk laten maken door een zilversmid. Geweldig, daar kan geen ridderorde tegenop. Dat ding staat bij mij op de schoorsteenmantel en daar hecht ik ontzettend veel waarde aan.' ‘Ik zal je vertellen dat ik er meer moeite mee heb, dat ik dadelijk van een grote groep bewoners afscheid moet nemen, dan van alle aannemers en al die andere relaties, ondanks dat ik daar ook hele fijne mensen heb ontmoet.' In november wordt hij 65. ‘Dan heb ik het toch redelijk volgehouden', zegt hij met een glimlach. ‘Ik heb echt een gouden tijd gehad. Ik had me geen mooiere baan kunnen voorstellen. Het werk in de volkshuisvesting is gewoon genieten. Als ik door de stad loop en ik zie hoe het bezit erbij staat en wat er allemaal gebeurt, dan denk ik: wat een voorrecht dat ik zo'n kans gekregen heb.'
(door Jouke de Jong en Hans Bergman, tussenkopjes door website redactie)
Spijkerhard is de Stadsvernieuwingskrant voor Groningen, die 4x per jaar verschijnt. Hierin wordt gepubliceerd over ontwikkelingen in de verschillende wijken, interviews, columns.
Bewonersorganisaties krijgen dit blad over de post. Langs digitale weg is deze stadsvernieuwingskrant nu voor iedereen toegankelijk.
Downloaden Spijkerhard: Klik hier