De lente komt met blanke belletjes. Dat de lente er aan komt dat is te zien: de dagen worden langer. In het Noorder plantsoen komen de winterakonieten in bloei en in de Radijsstraat bloeien eerste krokussen en sneeuwklokjes. De winterakonieten, sneeuwklokjes, lenteklokjes en boerenkrokussen vormen in januari de eerste lentebodes.

Veel mensen maken zich wel eens zorgen over deze vroeg bloeiende planten als het plotseling gaat vriezen, maar die zijn er op gebouwd: ze hebben antivries in de vorm van suikers die niet bevriezen.Van de sneeuwklokjes bestaan zo'n 75 soorten en cultuurvormen. Al voor de Middeleeuwen werden ze meegenomen uit Midden-Europa naar Nederland en op Texel wordt hij al sinds jaren gekweekt.

De wetenschappelijke naam is: Galanthus nivalis. de betekenis hiervan is: gala =melk,anthos = bloem en zeer galant wordt er gesproken over nieuw leven als het buiten nog steenkoud en dor is.
Het is leuk om te zien hoe de ontwikkeling in zijn werk gaat.  Aan de min of meer platte steel staat niet alleen de bloem, maar ook het schutblad dat de jonge bloem in het begin beschermend omhult. Na verloop van tijd doorbreekt de bloem het schutblad en is zij aan weer en wind blootgesteld. De jonge bloem staat eerst nog enigszins rechtop, doch na een tijdje gaat ze hangen als een klokje en dan kunnen we boven de bloem een klein groen knobbeltje zien zitten. Dat stelt het vruchtbeginsel voor, maar eigenlijk bevindt het vruchtbeginsel zich onder de bloem als de bloem rechtop zou staan en is dus onderstandig.
Verder binnen in de bloem vinden we zes meeldraden, die grote helmknoppen dragen, waartussen de stijl en de stempel naar buiten komen. Wanneer het stuifmeel in de helmknoppen tot rijpheid is gekomen ontstaan aan de top van elke helmknop twee gaatjes, waardoor het stuifmeel naar buiten kan komen; dat is een licht en droog poeder.
De bloem brengt honing voort maar in dit jaargetijde is de kans klein dat een insect de bloem in beweging brengt. Wel kan de wind er voor zorgen dat het stuifmeel de helmknoppen kan verlaten.

Zelfbevruchting.
Door het omlaag vallen van het stuifmeel kan dit op de eigen stempel terecht komen en dus zal er zelfbestuiving plaats vinden. Dat is geen bezwaar, want de plant zal toch zaad voortbrengen. Als het vruchtbeginsel open springt dan zorgt de wind voor verspreiding van de zaden. Aan de zaden zit een klein vlezig aanhangsel met een zoete stof waar de mieren mee aan de sjouw gaan: ze zijn er dol op! Dit is het mierenbroodje en deze ijverige insecten gaan met de zaden van het sneeuwklokje slepen. Het zoet eten ze op en het zaadje blijft ergens achter en kan ontkiemen. Zo zorgen de mieren voor verspreiding van het sneeuwklokje. Maar de bol kan ook vermeerderen door zich te delen.

Hazelaar en els .
Aan de Paddepoelsterweg staan veel hazelaarstruiken, waarvan de mannelijke katjes kwistig bezig zijn, geholpen door de wind, hun stuifmeel rond te strooien in de hoop dat het op een goede plaats terecht komt, dat wil zeggen op de vrouwelijke knopjes van de hazelaar. Dan zullen er weer hazelnoten aan de struiken gaan groeien. Lekker voor mens en dier.
De hazelaar komt eerder dan de els in bloei, de hazelaar laat zijn gouden stuifmeel poeder door de bladerloze takken waaien. Weldra is de els ook aan de beurt.
Hazelaar en els behoren tot de familie van de berkachtigen. Beide soorten hebben mannelijke- en vrouwelijke katjes, die aan dezelfde tak zitten. Deze struiken noemt men éénhuizig. In zo'n katje zit een klein aantal vrouwelijke bloempjes, die door het stuifmeel, dat door de mannelijke katjes geproduceerd is, bevrucht moeten worden. De mannelijke katjes zijn veel talrijker dan de vrouwelijke.
Bij windbestuivers is het stuifmeel glad en rond zodat het gemakkelijk door de wind vervoerd kan worden. Stuifmeel van planten die door insecten bestoven wordt is ruw en kleverig zodat het aan de poten blijft zitten. Meer foto's van de hazelaar en uitleg: Klik hier

Windbestuivers
Deze planten worden windbestuivers genoemd. Omdat er nog weinig insecten zijn die voor de bestuiving van de de bomen kunnen zorgen heeft de wind deze taak over genomen. Er zijn veel planten en bomen die door de wind bestoven worden.
Om er een paar te noemen: de els, rogge, den, berk en grassen. Deze planten zijn bovendien allemaal erg bewegelijk. Tijdens mijn werkzaamheden in Hortus Haren was ik meerdere malen getuige van wolken stuifmeel die uit een bloeiende dennenboom tevoorschijn kwamen. Soms leek het alsof de boom in brand stond. Deze bomen bloeien vaak in het winderige voorjaar. De helmknoppen staan vrij in de wind. Bomen en struiken hebben nog geen blad en de wind heeft er dan vrij spel zodat het stuifmeel gemakkelijk uitgeschud en meegevoerd kan worden. Doordat de wind uit verschillende richtingen kan waaien gaat er veel stuifmeel verloren, daarom wordt er zo vreselijk veel stuifmeel geproduceerd.

Productie gericht
De stempels van windbestuivers zijn erg groot, zodat de kans om stuifmeel te ontvangen maximaal is. Bij deze planten en bomen zijn de bloemen klein, kleur- en geurloos
Die vroeg bloeiende bloemen, bomen en struiken vormen een belangrijke voedselbron voor bijen en hommels en helaas gaat het met deze insecten niet goed: de aantallen nemen door diverse oorzaken af dat is een kwalijke zaak Één van de oorzaken kan landbouwgif zijn, maar ook dat veel tuinen betegeld worden. In zo'n tuin is voor een vogel of insect niets te zoeken en ze zullen deze tuinen links laten liggen. Dat betekent niet alleen minder voedsel voor bijen, hommels en vlinders, maar hierdoor nemen de aantallen af. De gewassen worden niet meer bestoven worden en dus komt er minder voedsel. Op de duur wordt de mensheid hier ook de dupe van, zo draaien wij ons zelf de nek om.

Slecht rentmeesterschap
Sommige woningcorporaties waaronder de Christelijke woningstichting Patrimonium, maken zich schuldig aan het leeghalen van tuinen als er nieuwe bewoners in een huis komen wonen. Geen bloemen meer in de tuin, geen voedsel meer voor insecten. Ze zouden ook op de gedachte kunnen komen om met de nieuwe bewoners in overleg te gaan, of ze de tuin zo als die is willen behouden of niet. Zelfs mooie tuinen worden leeggehaald en zo worden
zelfs schuilplaatsen voor egels vernietigd. Dit is nog strafbaar ook Men zou de nieuwe bewoners ook kunnen begeleiden om zo op een goede manier er een leuke tuin van te maken die ook voor insecten en vogels interessant is.

De gemeente Groningen wijst de weg.
De gemeente Groningen activeert mensen om te zorgen dat er meer groen komt. Ze wijst mensen de weg om een (groente) tuintje aan te leggen, maar geeft ook tips om de ijsvogel te beschermen en biedt een cursus groenbeheer aan.

Literatuur: Stinzenplanten in Groningen van Klaas van Nierop en twee artikelen van Dr. Fop. I.Brouwer :1912-1991. Dr. Fop. I. Brouwer was bioloog. En woonde in Haren.

Iedereen de komende tijd veel wandel-en fietsplezier.
Luit Dijkstra